(en kijk maar eens mee in onderstaand filmpje...)
treft mij, bij nachtelijk verderpiekeren daarover,
de opvallende gelijkenis met...
- een katholieke opvoeding in een prachtige kerk met 11de-eeuwse
Romaanse wortels heeft zo zijn voordelen ! -
... met dus, jawel, het grondplan van een traditionele
katholieke kerk, zoals je ze in Vlaanderen nog meer
dan genoeg aantreft, compleet inclusief glasramen
en meubilair, de zijbeuken nog zijbeuk, het transept
nog voorzien van stoelen, etcetera
loop even mee !
1. ostium
je gaat naar binnen door een tweeledige, zware deur
meestal van hout, soms in brons, en komt dan terecht
in een voorportaal dat alles wegheeft van de Romeinse
"fauces", hun "keelgat" of "hal "waardoorheen je naar
binnen liep: links en rechts perfect symmetrisch vaak
(als om de huig) een kleinere tweede deur !
2. atrium met impluvium
je komt dan, net als in Rome, terecht in het atrium,
de centrale ontvangshal, met middenin het impluvium
of waterbekken: in iedere kerk achteraan nog steeds
de wijwatervaten, die je aanraakt om een kruis te slaan,
en natuurlijk - nu vaak een beetje opzij gemanouvreerd
maar zonder enige twijfel steeds daar te vinden - het
grote watervat bij uitstek: de doopvont !
- een katholieke opvoeding in een prachtige kerk met 11de-eeuwse
Romaanse wortels heeft zo zijn voordelen ! -
... met dus, jawel, het grondplan van een traditionele
katholieke kerk, zoals je ze in Vlaanderen nog meer
dan genoeg aantreft, compleet inclusief glasramen
en meubilair, de zijbeuken nog zijbeuk, het transept
nog voorzien van stoelen, etcetera
loop even mee !
1. ostium
je gaat naar binnen door een tweeledige, zware deur
meestal van hout, soms in brons, en komt dan terecht
in een voorportaal dat alles wegheeft van de Romeinse
"fauces", hun "keelgat" of "hal "waardoorheen je naar
binnen liep: links en rechts perfect symmetrisch vaak
(als om de huig) een kleinere tweede deur !
2. atrium met impluvium
je komt dan, net als in Rome, terecht in het atrium,
de centrale ontvangshal, met middenin het impluvium
of waterbekken: in iedere kerk achteraan nog steeds
de wijwatervaten, die je aanraakt om een kruis te slaan,
en natuurlijk - nu vaak een beetje opzij gemanouvreerd
maar zonder enige twijfel steeds daar te vinden - het
grote watervat bij uitstek: de doopvont !
3. tablinum
altijd weer had je bij de Romeinen, meteen bij binnenkomst,
uitzicht op het tablinum, het kantoor of bureau van de huis-
eigenaar, altijd voorzien van zijn werktafel, opzij of in het
midden, met daarachter altijd al te zien het peristylium;
zo ook wordt, in een klassieke katholieke kerk, meteen je
blik getrokken naar het altaar, centraal in het midden, met
daarachter doksaal en inkijk in het koorgestoelte, soms zelfs
al in de kooromgang, dwars door de zuilen heen
het tablinum? - de plek waar de heer des huizes je, net als de
priester, ontving aan zijn "tabula" of werktafel; zakenrelaties
maakten doorgaans dagelijks hun opwachting om, de een na
de ander, met heer dominus hun onderhoud te hebben en, af-
hankelijk van hun status met vergoeding, gift, fooi of toelage
weer huiswaarts te kennen - doet me heel erg denken aan
offergang en communie, eerlijk gezegd, vooral die handen
die je dan ophoudt!...
op de tafel (wat is een altaar anders?...) uiteraard de boekrollen!
4. peristylium met hortus
achter het altaar, nogmaals, in iedere grote katholieke kerk
het koorgestoelte, maar in elk geval altijd een "open" ruimte,
een soort "tuin" die eindigt in het tabernakel, waar de hosties
worden bewaard - ruimte die vaak voorzien is van zuilen,
waarachter je kunt wandelen, met zicht op de "binnentuin",
in wat daargaans de kooromgang wordt genoemd
5. allae met huisaltaren
de zijvleugels van het huis, links en rechts van het tablinum,
vind je in de kerk terug in het transept, de dwarsbeuken, in alle
kerken aanwezig opdat (vaak minder gefortuneerde) gelovigen
evenzeer zicht zouden hebben op het altaar, maar dan wel van
opzij - de gegoede klasse kwam uiteraard de middenbeuk toe...
bij de Romeinen in deze "allae" heel vaak familiealtaartjes
(waar de lares werden vereerd) - in menig katholieke kerk
ziet men ook links of rechts van zich (zeker wanneer je in-
derdaad vanuit het transept telkens de eredienst bijwoont)
een smaller "wandaltaar" waar andere heiligen dan de
centrale Christus ten gepaste tijde evenzeer luister werd
bijgezet...
6. kortom
kortom, ik ben ervan overtuigd...
- kijk nog maar eens naar het grondplan van beide gebouwen ! -
- dat je een Romeinse villa inliep zoals je nu een oude kerk inloopt
allemaal op kleinere schaal natuurlijk, en huiselijker, maar...
- dat wellicht die Romeinse villa's een veel grotere publieke functie
hadden dan wij doorgaans denken, en dat niet alleen in zakelijke,
maar ook in religieuze zin - de rol van de dominus als "zakelijk leider"
en (cultureel-religieus) "gastheer" wat dat betreft hoogst interessant !
- en dat de kans groot is dat onze (eerste) christelijke kerkgebouwen
letterlijk in Romeinse villa's zijn ontstaan, al vind ik daar niet meteen
of enkele eerste indrukken bij het bekijken van de Lullingstone Roman Villa in Kent
"a retreat? a fully working villa-farm? or even a house-church, its mosaics coded with
Christian images and messages?..." - geven me toch een aardig zetje in de rug !)
[wordt dus vervolgd]
Geen opmerkingen:
Een reactie posten